Een van de fascinerende bewegingen in de verspreiding van het christelijke geloof is de samenhang tussen zending (missie) en migratie. In juni 2019 (5 t/m 8) was ik bij een conferentie over dit onderwerp in Liverpool. Hierbij een verlaat verslagje. Bepaalde namen van mensen die een verhaal hielden zijn expres weggelaten.

De titel van conferentie was ‘Christians from Global South & Diaspora Missions in Europe’. We waren te gast bij Liverpool Hope University. Dit is een samenwerkingsverband van rooms-katholieken en anglicanen (uniek in Europa, zo wordt gezegd). We begonnen de conferentie met een Indiase maaltijd. Daarna een Evening Prayer door pastors en een koor van de MarThoma kerk in Liverpool. Het is een kerk uit India die teruggaat op de apostel Thomas. Ze zongen een prachtig oud lied in het Syrisch/Aramees. Dat was ontroerend.

De conferentie werd geopend door de vice chancellor van Liverpool Hope, Prof. Pillay. Hij zei dat migratie er altijd al was. People have always moved. Het gaat erom hoe we er als kerk mee omgaan. De katholieke kathedraal in Liverpool zit nu elke zondag tjokvol, omdat er 800 Filipijnse verpleegsters in en rond Liverpool werkzaam zijn. De meeste zijn katholiek. Er worden ook missen in de Poolse taal gehouden. Migranten brengen soms een ‘zekerheid’ van geloven mee, die wij wat kwijt zijn. Denk in kansen en niet in bedreiging.

De Anglicaanse bisschop Michael Nazir-Ali (oorspronkelijk uit Pakistan) sprak over de Biblical & Missiological meaning of Diaspora. Ik heb hem al eens in Zuid-Soedan ontmoet en voelde me toen qua intellect al een kleuter aan de voeten van een reus! Bsp Michael gaf een fascinerend expose over de Bijbelse dimensies van migratie. We zien veel mensen bewegen in de Bijbel, beginnend bij Genesis 3. Dat is een beweging die doorgaat. De vraag is telkens hoe het Evangelie relevant gemaakt kan worden in de nieuwe situatie.

Bsp Michael daagde migrantenkerken uit om zich niet alleen op ‘eigen mensen’ te richten, maar juist ook op autochtonen en andere diasporagroepen. Daar liggen veel kansen. Hij gaf het voorbeeld van een Chinese kerk in Londen die allerlei overheidsmensen uitnodigde voor de viering van Chinees Nieuwjaar. Die mensen zouden niet zijn gekomen op een uitnodiging van de Anglicaanse parish, maar omdat het Evangelie nu verpakt was in een ‘ander’ (Chinees) jasje, waren ze wel geïnteresseerd! Daar liggen mogelijkheden die we eerder niet hebben gezien.

Dr. T.V. Thomas keek in de devotion naar het boek Handelingen vanuit een migratie­perspectief:
a. Het is een beweging van gewone mensen (8:1; 11:9).
b. Het is een beweging met een impact voor het Koninkrijk (8:4). They whispered the Gospel to others.
c. Het is beide een lokale & een globale beweging (= glocal). Gods zending is allebei.
d. Het een een cross-culturele bediening (11:19 eerst Joden; dan verder, vs 20).
e. Het is een partnership-beweging (kerk in Antiochië zendt Paulus & Barnabas uit).

De Duitse prof. Klaus Korschorke gaf een historische lezing over Migration and Missions. Historical Perspectives. Interessant verhaal. Hij liet vooral zien dat onze beschrijving van de zendingsgeschiedenis vooral Euro-centrisch is en was. Hij kwam met boeiende voorbeelden:
– Vroege kerk: de apostolische missie van Paulus was de uitzondering. De normale manier van zending was via anonieme christenen.
– Middeleeuwen: wij praten vaak alleen over de Latijnse en de Byzantijnse kerk, maar er was ook een centrum in Azië: de Nestoriaanse kerk. Die breidde zich uit via koopmannen en monniken via de zijderoute.
– Reformatie: Er was in die tijd al een katholieke koning (Alfonso) in Congo. Via Congolese slaven (!) verspreidde het evangelie zich naar de de ‘nieuwe wereld’ (Amerika).
– Moderne tijd: het evangelie was al in China en Korea voordat de Westerse zending daar kwam. De diaspora speelde hierin belangrijke rol.
Conclusie: “Globalization” of Christianity is not identical with the process of “Europeanization”. There has always existed a plurality of regional centers of expansion, indigenous initiatives, cultural expressions and confessional versions thus making Christianity a polycentric movement from the outset.

Richard Harvey (All Nations Chr. College) sprak over Jewish Diaspora in Europe. Hij begon met een biografisch verhaal over zijn familie. Dat was erg boeiend. Daarnaast veel informatie over de Joodse diaspora.

Iemand had een boeiend verhaal over Cultural and Family Dynamics in British Gujarati Conversion to Christianity. De Gujarati is een meer rijke elite ‘klasse’ in India. Ik luisterde erna als een case study. Er zaten voor mij 2 leerpunten in: (1) hoe bereik je als kerk/zending mensen die groep mensen die ‘alles al hebben’? We zijn goed in het bereiken van armen, maar niet de rijken. (2) De Westerse, individualistische focus op bekering werkt(e) niet voor de Gujarati (en niet voor veel mensen voor wie de groep de norm is). Hoe bereiken we hen met het Goede Nieuws?

Alan Tower over International Students in Europe. Veel getallen en veel kansen. Aantal internationale studenten in Europa neemt toe, maar er gaan ook steeds meer studenten naar Azië, vooral naar China! Ik geef de kansen en mogelijkheden even door:
1. Many countries within the 10/40 window are closed and difficult to reach. However, through International Student Ministry and migration to reach people from such countries and rather than ‘us’ having to go to ‘them’, ‘they’ are coming to ‘us’.
2. Partnerships with local Christian organizations and churches are increasingly important for effective International Student Ministry and remains one of the bigger challenges.
3. We need to rethink how mission can be done amongst international students. E.g. in France, missionaries should become increasingly familiar with the cultures and beliefs of Indian, Russian, and Chinese students, as these three nationalities will become the focus of international student recruitment to France.

Halverwege de middag hadden we een tour van de Anglicaanse kathedraal in Liverpool. Dat was heel boeiend en mooi. Er hangt nu een hele grote wereldbol als een soort kunstwerk.

Toen een toespraak van Joel Edwards (WEA) over Diaspora experiences & Missions.
– Reverse mission is not really happening yet (wel bereiken van eigen groep, maar niet van host communities). Migrantenkerken hebben er wel voor gezorgd dat de zichtbaarheid van christenen is verhoogd in de samenleving!
– How present a positive Gospel if you have a negative image as an immigrant? You can’t be a minority missionary without realizing how others (i.e. majority) perceive you.
– It’s all about Jeremiah 29: bless others AND remember who you are and where you come from.

’s Avonds een Chinese maaltijd in the Liverpool Chinese Gospel Church. Daarna worship door de Chinese kerk, maar dat was niet helemaal geslaagd wat mij betreft. We zongen Graham Kendrick-achtige liederen: zij in het Mandarijn, wij in het Engels.

Dr. Peter Vimalasekaran over Vluchtelingen in Europa: uitdagingen voor de Europese kerken. Een paar citaten:
– ‘As a global justice issue, the problem of refugees cries out for understanding and action’
– UNHCR: 68.5 million people around the world have been forced from home. Among them are nearly 25.4 million refugees, over half of whom are under the age of 18. 85% stays in developing countries.
– Refugees challenge the nominalism in Eur. churches.
– Christians need to advocate for social justice for refugees.
– National churches & migrant churches need to work together as co-equals.
– We need to accept diaspora missionaries & missions as co-equal partners.
– Should not be about inclusion (no adjustment) or integration (full adjustment) but interclusion (= new word).

Iemand over de Iranian Diaspora. Geweldig veel mogelijkheden. Oogst is groot, werkers te weinig. Paar punten:
– Schatting van aantal Iraniërs buiten Iran: 5 miljoen. Daarvan zijn er ca. 36.000 in Nederland.
– Redenen om Iran te verlaten: vanwege onderwijs, politiek, economie & religie.
– Reliable data on the numbers of Farsi-speaking believers in Europe is difficult to confirm, but one estimate notes that there have been over 21,000 baptised in 22 countries (not including Turkey) in the last 30 years.
– Deze is interessant: “In Germany and the Netherlands there are numerous anecdotal reports from local church leaders who say that the presence of refugee believers has brought their dying churches back to life“.

Mevr. Zaza Lima over zendingswerkers vanuit Latijns-Amerika die moslim vluchtelingen & migranten in Europa willen bereiken met het evangelie. Case study vanuit Spanje. 4 strategieën:
1. Marginality and Vulnerability: our Reality
2. Hospitality and Solidarity: our Shared Table
3. Friendship and relationship: a Place of Reconciliation
4. Dignity and Community: our Common Identity

’s Avonds waren we te gast bij een Nigeriaanse kerk in Liverpool: Temple of Praise. Zij doen indrukwekkend veel in de eigen omgeving. Ze zitten vlakbij Anfield stadion.
Prof. Andrew Walls (91 jaar!) hield een korte lezing over African Christianity. Dat blijft een belevenis! Hij stelde dat de slaven vanuit Afrika een Afrikaanse vorm van christelijk geloof naar ’the Americas’ brachten. Er zijn een paar voorbeelden van voormalige slaven die vervolgens als zendingswerkers weer teruggingen naar Afrika.

De van oorsprong Nigeriaanse Israel Olofinjana (baptistenvoorganger in UK) had een mooie bijdrage over African Diaspora Christianity in Europe: Mission Initiatives and attempts at Evangelising Britain. Zijn conclusie (vet is van mij): “African Christians have been engaging in mission in Europe for more than a century therefore their contribution to Diaspora Missiology is not a new phenomenon. In essence, it is mission theologians and scholars who are recently realising their contribution to mission studies. This paper has argued that there are different types and profiles of African churches in Europe therefore any scholarly conclusions that caricatures them as a homogenous unit is not robust enough [-]. Lastly, is the articulation that there are different mission initiatives used by African Christians and churches in their attempt to evangelise Europe. Some do this through media processes and transnational networking, while others evangelise and plant churches. Some of these initiatives reach only Africans while others reach a multicultural“.

We sloten af met een mooie avondmaalsdienst geleid door prof. Daniel Jeyaraj. Hij gebruikte de liturgie van de kerk van Zuid-India.

Een paar korte observaties van mijn kant:
1. Twee punten raakten me vooral in deze conferentie:
a. Het is goed om de geschiedenis erbij te betrekken en dan te beseffen dat migratie en diaspora van alle tijden is.
b. Dit onderwerp heeft veel te maken met identiteit. Wie ben je als migrant? Wie ben je als ‘autochtoon’? Waar hangt je identiteit vanaf? Heeft dat vooral met geschiedenis en locatie te maken? Zo niet, welke factoren spelen dan nog meer een rol?

2. Het is mooi om te zien hoe God dit alles gebruikt tot opbouw van Zijn Koninkrijk. Naast alle moeilijke vragen rond migratie (en die zijn er wel degelijk), gaat Gods werk door. Migratie brengt soms een een ‘spontane zendingsbeweging’ op gang: onverwacht en ongedacht. 

3. De grote uitdaging voor migrantenkerken en -christenen is om zich niet alleen op de ‘eigen groep’ te richten, maar ook op de ‘host culture‘. Er liggen hier nog wel wat blokkades, maar dit is wel een van de meest spannende mogelijkheden wat mij betreft.